Hoe kun jij, als verpleegkundige, een bijdrage leveren om het doemscenario in de zorg te voorkomen? Dit was de onderzoeksvraag waar studenten van Hogeschool Viaa en Hogeschool Windesheim mee aan de slag gingen onder de vlag van de Regiocampus. De zorg in Nederland staat onder druk. Er is meer en meer zorg nodig en er zijn steeds minder zorgverleners. Wanneer er niets verandert, kan in de toekomst niet iedereen meer zorg krijgen (Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, 2022). Preventie wordt genoemd als één van de mogelijkheden om in te spelen op deze zorgelijke ontwikkelingen en te voorkomen dat de zorg onbetaalbaar wordt.
De Zorgalliantie Meppel e.o., een samenwerkingsverband van tien organisaties, is zich bewust van het belang van onderlinge samenwerking om op dit doemscenario te anticiperen. Er is geconstateerd dat er onderling te weinig inzicht is in welke organisatie wat doet qua preventieve interventies. Binnen een afstudeeronderzoek van Hogeschool Viaa is gekeken hoe het inzicht in preventieve interventies, op het gebied van roken, problematisch alcoholgebruik en eenzaamheid, tussen zorgverleners vergroot kan worden. De studenten van Hogeschool Windesheim hebben onderzoek gedaan naar huidproblemen en overgewicht.
Bewustwording vergroten
“Ik zie eerlijk gezegd geen meerwaarde om iemand van tachtig te laten stoppen met roken. Ja, het is wel handig als iemand COPD heeft en een zuurstoftankje in huis, dat degene niet de boel opblaast”.
Uitspraken, zoals het citaat hierboven, tonen aan dat niet alle respondenten de urgentie van preventie binnen de oudere doelgroep inzien. Het is hierbij belangrijk om in acht te houden dat preventie óók binnen de ouderenzorg nog erg belangrijk is. Roken heeft niet alleen effect op het krijgen van COPD of longkanker, maar het heeft ook een nadelig effect op bijvoorbeeld de wondgenezing. Om bewustwording te vergroten is het belangrijk om met collega’s in gesprek te gaan over visies en belemmeringen bij het inzetten van preventie.
Eigen regie
Opvallend is dat meerdere zorgmedewerkers de eigen regie en gebrek aan intrinsieke motivatie benoemen als belemmerende factor voor het inzetten van preventieve interventies. Dit terwijl het bevorderen van de kennis en motivatie van de zorgvrager juist als onderdeel van het ondersteunen van de eigen regie worden gezien. Het is juist belangrijk dat de zorgvrager geïnformeerd is, bijvoorbeeld over de gevolgen van roken. Hierbij dient de informatie afgestemd te worden op de informatiebehoefte van de individuele zorgvrager.
De kracht van samenwerking
Om meer inzicht in de preventieve interventies van andere organisaties te krijgen, is gekeken of een preventiekaart hieraan bijdraagt. Op de preventiekaart zijn verschillende initiatieven op het gebied van preventie van roken, problematisch alcoholgebruik en eenzaamheid beschreven waar andere organisaties gebruik van kunnen maken. Hoewel het inzicht door de preventiekaart is toegenomen, zijn de nadelen dat het erg tijdrovend is om deze op te stellen en actueel te houden. Uit eigen onderzoek blijkt dat er behoefte is om elkaar te ontmoeten. Daarom zouden structurele casusbesprekingen met medewerkers op de werkvloer kunnen helpen om de onderlinge inzichten in elkaars preventieve interventies te vergroten en de samenwerking te bevorderen.
Casusbesprekingen zijn bij andere preventiecoalities en proeftuinen succesvol gebleken. Beroepskrachten weten elkaar sneller te vinden, zowel telefonisch als fysiek.
Om tot goede samenwerkingsresultaten te komen is duidelijke communicatie tussen organisaties belangrijk. Vanuit het praktijkonderzoek kwam naar voren dat er verschillende initiatieven in regio Meppel bezig zijn met het in kaart brengen van preventieve interventies. Het zou efficiënter zijn wanneer deze initiatieven bij elkaar aansluiten. Hiervoor is het wel belangrijk dat naar buiten gecommuniceerd wordt dat er onderzoek wordt gedaan.
Over het onderzoek
Dit onderzoek is uitgevoerd door studenten van het Ondernemerspunt van de Regiocampus, in opdracht van Zorgalliantie Meppel e.o. Vier studenten van hogeschool Viaa hebben dit onderzoek opgepakt. Hierbij is onderzocht welke preventieve interventies op het gebied van roken, problematisch alcoholgebruik en eenzaamheid worden uitgevoerd binnen de aangesloten organisaties. Daarnaast hebben zij gekeken waar hiaten zitten en hoe het onderlinge inzicht in de preventieve maatregelen verbeterd kan worden.
Voor het onderzoek interviewde de studenten tien zorgverleners en deden zij een enquête onder zorgverleners en leidinggevenden bij organisaties aangesloten bij Zorgalliantie Meppel e.o.. De resultaten zijn gepubliceerd in het rapport Preventie: uit voorzorg voor zorg (juni, 2022).
